
Je vindt ze vooral op toeristische vakantiebestemmingen in het zuiden, ze lijken zich in de eerste plaats te richten tot kinderen en zijn een beetje ouderwets: boekjes met doorkijkplaten of reconstructietekeningen van archeologische sites. Op de ene pagina zie je een plastic of kartonnen doorkijkplaat met een illustratie van de site zoals die ooit was en daarop volgt dan een hedendaagse foto van de site.
De kracht van beelden
Als kind kreeg ik ooit zo’n boekje met doorkijkplaten van mijn vader nadat hij voor het werk naar Griekenland moest, en sindsdien ben ik fan. Ook nu ik bijna de veertig nader, vind ik ze nog steeds geweldig. Als ik een archeologische site bezoek, kan ik het vaak niet laten om er eentje te kopen. Naast het plezier en de nostalgie dat zo’n boekje mij biedt, vind ik het als publiekshistorica ook een ideaal instrument om het verleden toegankelijker te maken voor een breed publiek:
- Het is niet altijd gemakkelijk om een archeologische site te begrijpen als je enkel een hoopje stenen aantreft. Doorkijkplaten bieden een interpretatie van de site. Die beelden begrijpen we sneller en onthouden we beter dan één of meerdere panelen met een lange tekst, want ons brein is visueel ingesteld.
- Archeologische sites uit de oudheid waren veel kleurrijker dan we denken. De oude Grieken en Romeinen versierden hun gebouwen en standbeelden met veel kleuren en ornamenten. Het wijdverspreide idee dat antieke beelden onbeschilderd waren, komt dan ook niet overeen met de realiteit. De kleurrijke reconstructietekeningen in boekjes met doorkijkplaten geven die realiteit wel weer.
- Waarom een boekje en geen app? Dat lijkt me een persoonlijke keuze. Zelf wil ik op vakantie het liefst ‘in het moment zijn’ en niet afgeleid worden door mijn smartphone. Een boekje met doorkijkplaten nodigt ons uit om aandachtig te kijken naar wat zich hier en nu voor onze ogen bevindt.
Toegangspoort tot de oudheid
Toch ben ik niet blind voor de tekortkomingen van deze boekjes. Ze tonen dan wel hoe een site er ooit uitzag en vormen dus een spreekwoordelijke toegangspoort tot de oudheid, maar missen verdiepende analyses. Voor wie graag meer inzicht wil krijgen in de Griekse en Romeinse cultuur en maatschappij, volstaan ze niet. De boeken en tv-programma’s van Mary Beard zijn dan een aanrader.